Onze gedachten: helpend of niet-helpend?/Deel 2

De vorige keer hebben we uitgebreid stilgestaan bij onze gedachten. De vraag die daarbij aan de orde kwam was: "Op welke wijze kunnen we zodanig omgaan met onze gedachten, dat wij zèlf onze gedachten en de functie van de gedachten in ons leven bepalen? Wat kunnen we doen om te leren onze gedachten waar te nemen en stil te zetten?"

Als we in staat zouden zijn onze gedachten volledig te sturen, zoude we alleen gedachten hebben die nodig zijn voor onze dagelijkse handelingen of voor beslissingen die we moeten verwoorden. Staan onze gedachten veel stil, dan is er stilte inonsezelf en zijn onze reacties vanuit het denken geminimaliseerd. Dan hebben we via onze intuïtie een intensief contact met onze essentie. Door dit samenspel tussenonze essentie en onze gedachten ontstaat dan vanuit een nieuw bewustzijn een evenwicht. Een evenwicht tussen de materiële wereld om ons heen en de immateriële wereld van onze essentie.
Wij mensen leven vooral in het verleden en in de toekomst en veel minder in het heden. Vaak vergeten we het heden. Voortdurend malen onze gedachten rond in dat wat we in het verleden hebben meegemaakt en voortdurend maken we plannen voor de toekomst. Maar wat er NU in dit moment gebeurt gaat dikwijls achteloos aan ons voorbij.

Oefenen in gedachten stilzetten
Bij gedachten stilzetten gaat het om één ding: alle impulsen negeren die wij van buitenaf èn van binnenuit krijgen. Dat betekent dat we de warboel in ons hoofd negeren en we ons richten op onze kernpunt. Dat kernpunt kunnen we zelf bepalen. Dit kan onze ademhaling zijn, een lichaamsdeel, een chakra of een klank. Het is een focuspunt, waarbij we onze gedachten specifiek op één ding richten. Alles wat aan gedachten opkomt, negeren we. Daarbij is overgave naar dat wat IS heel belangrijk. Het is nodig dat de wil - een grote storende factor - dan volledig uitschaket wordt. In feite gaat het bij stilzetten van onze gedachten erom onze gedachten op één punt te focussen, waarbij alle impulsen door ons verder genegeerd worden. Het actie-/reactiespel wordt dan uitgeschakeld, waardoor er ruimte ontstaat. En binnen die ruimte kan contact ontstaan met onze essenti.




Nu volgt een aantal oefeningen die we kunnen gebruiken tijdens verschillende alledaagse routineklusjes. Activiteiten als afwassen, strijken en wandelen zijn bij uitstek geschikt om onszelf te trainen onze gedachten stil te zetten. Het zijn korte meditatieve oefeningen die tot doel hebben onze gedachten te oefenen in gericht en functioneel denken en ons concentratievermogen te vergroten. De kwebbelaar in ons hoofd zette we hiermee op non-actief. Onze aandacht richten we alleen op onze handelingen. Het zijn korte oefeningen terwijl we op een ontspannen manier nuttig werk verrichten. Praktischer kan haast niet.

I - De Afwasmeditatie

Deze meditatieve oefening is heel gemakkelijk in ons alledaags leven toe te passen. Ieder mens moet van tijd tot tijd de afwas doen. Terwijl we afwassen nemen we ons waar. We zien onszelf achter het aanrecht staan met de afwasborstel in onze hand. We kijken naar onze hand.We nemen onze hand waar, nemen de borstel waar, kijken naar het sop. Dan gaan we afwassen, stuk voor stuk. We wassen alleen maar af, we denken niet. Kijken naar dat wat we in onze hand hebben, kijken naar onze hand, kijken naar onszelf. We zien onszelf op een afstand als waarnemer. Ook hier zullen we merken dat de kwebbelaar in eerste instantie heel opdringerig kan zijn. We duwen hem steeds opzij en we richten onze aandacht weer naar de afwas. We nemen onszelf daarbij waar en kijken of we een verloop kunt ontdekken in het proces waarmee we bezig zijn.


                     

II - De Strijkmeditatie

Deze oefening is gebaseerd op hetzelfde principe als de afwasmeditatie, namelijk onszelf waarnemen terwijl we strijken. We zien onszelf achter de strijkplank staan, kijken ernaar hoe we de strijkbout vastpakken en strijken. We kijken naar de stukken textiel die we onder handen hebben. We gaan niet denken, oh je, daar zit een gat in, die moet ik stoppen. Nee, we blijven gewoon kijken naar dat waar we mee bezigzijn. Zonder denken, zonder oordelen. Laat de gedachten die in onszelf opkomen gewoon gaan. We richten onze aandacht steeds weer op het strijkwerk. We nemen onszelf daarbij waar.





III - Wandelmeditatie - Het horizontale en verticale landschap

Deze oefening traint het waarnemen van onze omgeving. We trekken als het ware de omgeving in elementen uit elkaar en voegt ze weer samen. We gaan waarnemen wat dit met onze waarneming van die omgeving en ook van onszelf doet. We gaan een stukje wandelen, liefst in een afwisselend landschap. Tijdens deze wandeling staan we even stil en we kijken rond en nemen de omgeving waar zonder gedachten. We proberen onze gedachten zoveel mogelijk uit te schakelen. Vergelijk het maar met een radioknop die we zachter zettwn, totdat we nauwelijks of niets meer horen. We gaan dan vervolgens in dit landschap alle horizontale lijnen opzoeken: de weg, lage huizen met platte daken, auto's, elektriciteitsdraden. We nemen alleen dat waar wat horizontaal is en elimineren daarbij alle verticale lijnen. Dit doen we een aantal minuten. Vervolgens gaan we het omdraaien en zoeken we alle verticale lijnen in het landschap op: Lantaarns, bomen, elektriciteitsmasten, lopende mensen, paaltjes, etc. Nu concentreren we ons alleen op de verticale elementen en elimineren we de horizontale. Dit doen we eveneens een aantal minuten.Tenslotte keren we naar het "gewone" landschap terug en dan voegen de horizontale en verticale elementen zich weer samen. Is er nu voor ons gevoel iets veranderd? Zo ja, wat is er dan veranderd? Kijken we nu anders naar het landschap? Zijn we ons het landschap nu bewuster geworden? Op welke wijze zie we  onszelf hierin?
We kunnen deze oefening herhalen, terwijl we ons lopend verplaatsen. De elementen in het landschap bewegen dan als het ware met ons mee. Wij veranderen van standpunt, het landschap verandert ook. We kunnen ons dan weer dezelfde vragen gaan stellen als bij de vorige meditatieve oefeningen. Let ook op jezelf en neem je zelf weer waar. Wat gebeurt er met je? Op welke wijze zie jij jezelf in dit landschap?

Tot slot

Uiteraard zijn bovenstaande oefeningen slechts een kleine handreiking om te leren onszelf waar te nemen en te kijken wat er gebeurt als weonzee aandacht proberen te focussen, zodat onze gedachten zich kunnen minimaliseren. Een leven in stilte en overgave naar dat wat IS hoeft echt geen leven te zijn dat afgezonderd en passief is, integendeel. Alles draait er om op welke wijze we in het leven staan. Natuurlijk moeten we proberen als mensen goed te blijven functioneren met alles wat daarbij hoort. Dat kan de ene keer wat gemakkelijker zijn dan de andere keer. Maar wat er ook is, het gaat er vooral om op welke wijze we de dingen doen. Doen we de dingen bewust en met aandacht, of zijn we opeens een half uur verder zonder te weten wat we in dat halve uur gedaan hebben? Stel jezelf vragen, als: "Laat ik mij voortdurend beheersen door het ‘moeten', waardoor ik een leven in dwang leid, met als gevolg dat ik de weg naar mijn eigen ZIJN ga blokkeren?" Hoe meer we ontspannen, opener en vrij zijn en met meer liefde voor dat wat er is in ons leven staan, hoe meer we contact kunnen krijgen met onze eigen essentie. Dat kunnen we weer meer inzicht in dingen krijgen, waardoor we sneller intuïtief en slagvaardig kunnen reageren.



In het door de auteurs van dit artikel geschreven boek Ziel en Geest (uitg. Quist/2008) komt het onderwerp omgaan met onze gedachten uitvoerig aan de orde. Ook staan in dit boek een paar meditaties die speciaal gericht zijn op het oefenen van het waarnemen van oszelf en van onze gedachten.